رخداد انواع گوناگون کانسارهای سولفید توده‌ای آتشفشان‌زاد (VMS) و ارتباط آن با تحولات زمین‌ساختی- ماگمایی در پهنه سنندج- سیرجان

Authors

  • ابراهیم راستاد دانشیار، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
  • جان پیتر دانشیار، سازمان زمین شناسی کانادا، اتاوا، کانادا
  • فردین موسیوند استادیار، دانشکده علوم‌زمین، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران/ گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
  • محمدهاشم امامی دانشیار، گروه زمین‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اسلامشهر، تهران/پژوهشکده علوم‌زمین، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات ‌معدنی کشور، تهران، ایران
Abstract:

انواع گوناگونی از نهشته‌های سولفید توده‌ای آتشفشان‌زاد (VMS) در بخش‌های شمالی و جنوبی پهنه سنندج- سیرجان تشکیل شده‌اند که از مهم‌ترین آنها می‌توان کانسارهای مس- روی- نقره بوانات (نوع پلیتیک مافیک یا Besshi)، مس- روی سرگز (نوع بایمدال مافیک یا Noranda) و روی- سرب- مس چاه‌گز (نوع سیلیسی‌کلاستیک فلسیک یا Bathurst) در بخش جنوبی و کانسار سولفید توده‌ای غنی از طلای باریکا (نوع بایمدال فلسیک یا Kuroko) را در بخش شمالی نام برد. مقایسه این نهشته‌ها و بررسی ارتباط تشکیل آنها با فرایندهای تکتونو- ماگمایی در این پهنه نشان‌دهنده تشکیل آنها در حوضه‌های کافتی درون کمانی مرتبط با فرورانش پوسته اقیانوسی نوتتیس به زیر صفحه قاره‌ای ایران در دوران مزوزوییک است. دلیل اصلی رخداد انواع گواناگون VMS در این پهنه، می‌تواند در ارتباط با تحول و تکامل ماهیت ماگما و حوضه‌‌ای کافتی درون کمانی باشد.  مقایسه این نهشته‌ها با همدیگر از دید برخی ویژگی‌ها مانند سنگ‌های درون‌گیر و توالی میزبان و همبود (پاراژنز) کانی‌شناسی نشان می‌دهد که نهشته‌های بوانات و سرگز با کانسار چاه گز تفاوت‌های آشکاری دارند که به‌نظر می‌رسد دلیل اصلی این تفاوت‌ها ترکیب ماگمایی متفاوت یعنی فلسیک بودن ترکیب اصلی سنگ‌های آتشفشانی در توالی منطقه چاه‌گز و مافیک بودن آنها در توالی‌های میزبان مناطق بوانات و سرگز  باشد. ایجاد و گسترش کافت کمانی در مناطق بوانات و سرگز در مراحل آغازین قرار دارد در حالی که کافت درون کمانی در منطقه چاه‌گز به بلوغ رسیده است و این دلیل اصلی تفاوت در ماهیت ماگما و نوع کانه‌زایی VMS در این مناطق است. پهنه سنندج- سیرجان (به‌ویژه بخش جنوبی آن) به دلیل میزبانی انواع گوناگون و بزرگ‌ترین و بیشترین ذخایر VMS شناخته شده در ایران، جذاب‌ترین پهنه ساختاری برای اکتشاف این نهشته‌ها است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

کانسار سولفید توده‌ای آتشفشانزاد (VMS) نوده، نمونه‌ای از کانسارهای نوع بشی (Besshi- type)، جنوب‌باختر سبزوار

کانسار مس- روی نوده و اندیس‌های فریزی،گراب، چون و کلاته لالا (نیران) در جنوب‌باختر سبزوار در توالی آتشفشانی- رسوبی کرتاسه پسین، در یک محیط کافتی(ریفتی) تشکیل شده‌اند. سنگ میزبان کانسار مس- روی نوده شامل گدازه آلکالی الیوین بازالت و ماسه‌سنگ سیلتی توفی بوده و سنگ میزبان اندیس‌های معدنی فریزی و گراب آندزیت و سنگ‌ میزبان کلاته لالا و اندیس چون، ماسه‌سنگ‌های سیلتی توفی هستند. کانه‌زایی سولفیدی در ک...

full text

کانه زایی سولفید توده ای آتشفشانزاد روی-سرب-مس نوع Bathurst در منطقه چاه گز، جنوب شهر بابک، پهنه سنندج- سیرجان جنوبی

کانه­زایی روی- سرب- مس در منطقه چاه­گز در 60 کیلومتری جنوب  شهربابک، در پهنه سنندج-­ سیرجان جنوبی و در درون توالی آتشفشانی-­ رسوبی بایمود­ال و دگرگون شده ژوراسیک میانی رخ داده است. کانه­زایی با شکل هندسی اغلب چینه­سان و لایه­ای و صفحه­ای شکل و در چندین افق چینه­ای خاص به­همراه رسوبات بروندمی (exhalites) در واحدهای 1،2 و 3 رخ داده است که در واحد...

full text

شیمی‌کانی، تعیین سری ماگمایی و خاستگاه زمین‌ساختی مونزوگرانیت قیدو (جنوب‌شرق خمین،‌ پهنه سنندج-سیرجان)

مونزوگرانیت قیدو در جنوب‌شرق خمین، بخشی از مجموعه سنگی پهنه سنندج-سیرجان شمالی را تشکیل داده است. این توده در درون میکاشیست‌های ژوراسیک نفوذ کرده و سبب ایجاد هاله دگرگونی در اطراف خود شده است. آنکلاوهای میکروگرانولار فلسیک و نیز آنکلاوهای پرمیکا (سورمیکاسه) و رگه‌های آپلیتی و پگماتیت‌های تورمالین‌دار از جمله سنگ‌های مشاهده شده در منطقه است. فلدسپار پتاسیم (ارتوکلاز و میکروکلین)، پلاژیوکلاز اسید...

full text

سنگ‌شناسی و ژئوشیمی و جایگاه زمین‌ساختی- ماگمایی توده آذرین نفوذی بوئین- میاندشت پهنه سنندج- سیرجان (باختر ایران)

توده نفوذی بوئین- میاندشت در جنوب باختر نقشه 100000 : 1 شهرستان گلپایگان و در پهنه ساختاری سنندج- سیرجان قرار دارد. این توده دارای ترکیب سنگ‌شناختی شامل گرانیت پورفیری (مونزوگرانیت- سینوگرانیت)، گرانودیوریت و گابرو- دیوریت است. روند تغییرات اکسیدهای عناصر اصلی، فرعی و خاکی کمیاب نمونه‎های بخش‎های مختلف این توده، حاکی از پیوستگی طیف ترکیبی سنگی و خویشاوندی نمونه‎های گرانیتی و گرانودیوریتی و نبود...

full text

اثرات دگرگونی و دگرشکلی بر کانسار سولفید توده‌ای غنی از طلای باریکا، خاور سردشت، شمال باختر پهنه دگرگونه سنندج – سیرجان

کانسار سولفید توده‌ای غنی از طلا (و نقره) باریکا، در 18 کیلومتری خاور شهرستان سردشت، در شمال باختر پهنه دگرگونی سنندج -  سیرجان قرار دارد. واحدهای سنگی رخنمون یافته در محدوده باریکا، مجموعه‌ای از سنگ‌های آتشفشانی- رسوبی زیردریایی دگرگون‌شده کرتاسه، شامل متاآندزیت، متاتوفیت، فیلیت و اسلیت است. کانسار باریکا به صورت یک کانسار سولفید توده‌ای آتشفشان‌زاد، تشکیل و سپس در اثر فرایندهای کوهزادی زاگرس،...

full text

رخداد معدنی آهن میانج، جنوب باختر زنجان: کانه زایی تیپ آتشفشانی- رسوبی دگرگون و دگرشکل شده در پهنه سنندج- سیرجان

رخداد معدنی آهن میانج در پهنه فلززایی تکاب- انگوران- تخت‌سلیمان و در فاصله 100 کیلومتری جنوب‌باختر زنجان واقع شده است. کانه‌زایی آهن در این منطقه به‌صورت عدسی‌شکل و هم‌روند با برگ-وارگی درون واحدهای شیستی و متاتوف ریولیتی (معادل سازند کهر) رخ داده است. براساس مطالعات کانه‌نگاری، مگنتیت کانی معدنی و کوارتز کانی باطله را در میانج تشکیل می‌دهند. بافت کانه‌ها از نوع دانه‌پراکنده، لایه‌ای، لامینه‌ای...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 23  issue 90

pages  11- 21

publication date 2014-02-20

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023